1. INLEIDING
FIP is een ernstige kattenziekte waartegen nog geen erkend medicijn bestaat. Toch zijn er mogelijkheden om katten met FIP te redden. In deze blog staan de ziekte FIP en de behandelmogelijkheden centraal.
Auteur: Anoeska van Meeteren, voor Superjanneke
Datum van publicatie: 7 mei 2023
2. WAT IS FIP
FIP (Feline Infectieuze Peritonitis) is een ernstige kattenziekte die zonder behandeling tot de dood leidt. Het ontstaat als een relatief onschuldig darmvirus muteert (= verandert). Dat darmvirus heet kattencorona. Kattencorona is niet besmettelijk voor mensen en andere dieren. Meestal geeft het lichte klachten aan de darmen (diarree) en/of luchtwegen (neusvocht, traanvocht). Bijna elke kat komt in zijn leven wel eens in contact met kattencorona. Bij enkele katten muteert dit in een kwaadaardige variant. Die variant heet FIP.
Als een virus muteert, dan veranderen de eigenschappen van dat virus. Bij FIP worden gezonde witte bloedcellen aangetast. De hevige afweerreactie van het kattenlichaam veroorzaakt ontstekingen aan de bloedvaten. De plek van de ontsteking bepaalt welke klachten er ontstaan.
3. TWEE VORMEN FIP: NATTE FIP EN DROGE FIP
3.1 Natte FIP is de acute vorm. Hierbij lekken bloedvaten en ontstaat er vocht in de borstkas en/of buikholte. De kat is vaak erg ziek, heeft hoge koorts en kan erg benauwd zijn.
3.2 Droge FIP is de chronische vorm. De symptomen zijn afhankelijk van welke organen aangetast zijn. Voorbeelden hiervan zijn; geelzucht, vergrote lymfeklieren en gezwellen bij de darmen.
3.2.1 Oculaire FIP is een droge vorm waarbij de ogen zijn aangetast. De ogen kunnen een waas krijgen, verkleuren en/of de pupillen kunnen verschillen in grootte.
3.2.2 Neurologische FIP is een droge vorm waarbij de hersenen zijn aangetast. Klachten hierbij kunnen zijn: epilepsie, verlammingen en problemen met bewegen (ataxie).
4. HOE EN WANNEER ONTSTAAT FIP
FIP ontstaat wanneer kattencorona muteert. FIP is niet besmettelijk, kattencorona wel.
Katten kunnen kattencorona op elkaar overbrengen. Direct via lichaamsvochten zoals speeksel, urine en van moeder op kitten. Indirect via kleding, schoenen en de kattenbak.
Wanneer kattencorona muteert tot FIP is onbekend. Wel komt FIP in bepaalde situaties vaker voor:
4.1 Groepen: Veel katten met FIP leven in groepen. FIP wordt relatief vaak vastgesteld bij catteries en zwerfkatten.
4.2 Erfelijkheid: In Amerika is een gen ontdekt dat te maken heeft met FIP. Dat kan verklaren waarom FIP vaker voorkomt bij bepaalde rassen, zoals de Britse Korthaar en de Bengaal.
4.3 Stress: Stress lijkt een rol te spelen bij het ontstaan van FIP.
4.4 Leeftijd: De meeste katten met FIP zijn jonger dan 2 jaar. Bij een snelle diagnose en een adequate behandeling is hun overlevingskans hoog. Het genezingspercentage bij oudere katten is lager. Bij hen spelen andere aandoeningen en een verzwakt immuunsysteem een rol. Dat kan ze kwetsbaarder maken voor FIP, en het kan de behandeling tegen FIP beperken.
5. HOE STEL JE DE DIAGNOSE FIP
Er bestaat geen test die aantoont of een kat FIP heeft. Wel zijn er diverse onderzoeken die uitingsvormen van FIP kunnen opsporen.
5.1 Klinisch onderzoek: zijn er uiterlijke kenmerken die kunnen wijzen op FIP? Zoals aangetaste ogen (oculaire FIP) of neurologische verschijnselen (neurologische FIP).
5.2 Bloedonderzoek: bij FIP zie je vaker bloedarmoede, een verstoord eiwit-gehalte en gestegen leverwaardes.
5.3 Röntgenonderzoek van borst- en/of buikholte: bij FIP is hier vaak vocht zichtbaar.
5.4 Biopt van borst- en/of buikholte: bij FIP is dit vocht vaak heldergeel.
NB. De symptomen van FIP zijn divers en kunnen overeenkomen met de symptomen van FeLV (kattenleukemie) en FIV (kattenaids). Daarom is het belangrijk om bij het verdenken van FIP de kat ook op FeLV en FIV te testen.
6. HOE KAN FIP WORDEN BEHANDELD?
6.1 Ontwikkeling van het medicijn
Op dit moment is er nog geen vaccin of erkend medicijn tegen FIP. Wel bestaan er twee experimentele middelen waarmee al veel FIP katten zijn gered. In deze laatste paragraaf worden die middelen besproken.
6.2 GS-441524
In 2016 werd aan de Amerikaanse universiteit van Californië een doorbraak bereikt. Professor Niels Pedersen en zijn team gaven een antiviraal middel voor mensen aan 31 FIP katten. Van de katten overleefden er 25. Dat was nog niet eerder gebeurd.
Dit middel heet GS-441524 en lijkt op een medicijn dat in ontwikkeling is tegen Ebola. Voordat GS-441524 gebruikt mag worden als FIP medicijn, is er verder onderzoek nodig. De farmaceut die op beide middelen patent heeft is bang, dat dat het onderzoek naar Ebola zal verstoren. Tot dat wel kan, mogen dierenartsen GS-441524 niet voorschrijven. Maar eigenaren kunnen dat wél. Het is in China op de markt onder de namen Mutian, Sak, Pine, Brava en Aurora. Wereldwijd verenigen mensen zich om elkaar te adviseren. Dit gaat vooral via Facebook (zie bronnenlijst).
Een FIP kat die met GS-441524 wordt behandeld, heeft dit 84 aaneengesloten dagen nodig. Krijgt de kat in deze periode meer symptomen? Of neemt hij toe in gewicht? Dan kan de dosis verhoogd worden. Na deze periode wordt de kat 84 dagen geobserveerd. Zijn er daarna geen symptomen meer? Dan is de kat genezen.
GS-441524 wordt geleverd in injecties, pillen en capsules. Het toedienen met injecties is het meest effectief. Het wordt niet gehinderd door de spijsvertering en heeft het snelst effect. Het nadeel is dat dit bij de kat pijn en huidirritaties kan geven. Huidirritaties worden beperkt door de kat te scheren op de zogenaamde ‘priklocaties’. Je ziet dan waar te prikken en kunt gemorste vloeistof beter weg wassen. Soms zijn pillen en capsules de enige optie. Bijvoorbeeld als de kat ook lever- en nierschade heeft.
6.3 EIDD-2801
Sinds eind 2021 is er een tweede middel bekend om FIP katten mee te redden: EIDD-2801 (Molnupiravir). EIDD is ontwikkeld aan de Amerikaanse Emory-universiteit in Atlanta voor de behandeling van griep. Ook dit middel is nog niet erkend. Maar er wordt al wel wereldwijd onderzoek naar gedaan. Zoals het onderzoek "Oral nutrition treatment effects on the survival time and quality of life for feliene infectieuze peritonitis". Daar deden 286 FIP katten aan mee, afkomstig uit de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Italië, Duitsland, Frankrijk, Japan, Roemenië, Turkije en China. Vijf maanden na het onderzoek waren alle katten nog in leven zonder ziekteverschijnselen. Meer informatie over EIDD-2801 en bestelmogelijkheden is te vinden via het Instagram account Petcore35 (zie bronnenlijst).
EIDD wordt geleverd in capsules. Deze krijgt de kat in eerste instantie 30 aaneengesloten dagen. Daarna volgt een bloedonderzoek waarbij op 6 punten wordt gecontroleerd. Aan de hand van de uitslag wordt bepaald of de behandeling moet worden verlengd, eventueel met een aangepaste dosis, of dat de kat is genezen. In het algemeen kent EIDD-2801 minder bijwerkingen dan GS-441524 en is het een stuk goedkoper.
Tot slot: Het behandelen van een FIP kat is intensief. De kat is erg ziek, de behandeling duurt lang en is duur. Maar behandelen geeft wel een reële kans op leven. Iets wat tot een paar jaar terug onmogelijk leek.
7. GERAADPLEEGDE BRONNEN
2021 - Dr. Pedersen Nieuwjaarsupdate: Neurologische oculaire FIP
sockfip.org/2021-dr-pedersen-
Blog Superjanneke: De kattenziekte FIP (1)
https://superjanneke.blogspot.
Blog Superjanneke: De kattenziekte FIP (2) - update oktober 2021
https://superjanneke.blogspot.
Blog Superjanneke: De kattenziekte FIP (3) - update november 2021
https://superjanneke.blogspot.
Blog Superjanneke: De kattenziekte FIP (4) – update februari 2022
https://superjanneke.blogspot.
Blog Superjanneke: De kattenziekte FIP (5) - update maart 2022
https://superjanneke.blogspot.
Blog Superjanneke: De kattenziekte FIP (6) - update juli 2022
https://superjanneke.blogspot.
Cattery One in a Million: kleinschalige fokker van Bengalen
www.cattery-oneinamillion.nl/
Curefip: Aanbieder van het FIP medicijn GS-441524
https://nl.curefip.com/
DSK: De Diergeneeskundige Studenten Kring
https://dskonline.nl/
Facebookgroep: Samen tegen FIP - FIP is te genezen
Facebookpagina: fipcure
Facebookpagina: Groomers Europe - kenniscentrum voor professionele vachtverzorgers.
FIP warriors: Informatie website over FIP en de behandelmogelijkheden
https://www.fipwarriors.eu/en/
Fipwijzer: Relatief nieuwe website waarop steeds meer informatie over FIP wordt gedeeld
https://fipwijzer.nl/
Katten trimsalon Cat pretty
kattentrimsaloncatpretty.nl/
KNMvD: website van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde, de beroepsorganisatie voor dierenartsen in Nederland
https://www.knmvd.nl/nieuwe-
Onderzoek van professor Niels Pedersen
www.researchgate.net/
www.vetmed.ucdavis.edu/
Petcore35: Instagram account met resultaten en bestel-mogelijkheden van EIDD
https://www.instagram.com/
Specialistische dierenkliniek Anicura, Utrecht
https://www.s-d-u.nl/welkom/
Wikipedia
https://nl.wikipedia.org/wiki/
De Winn Feline Foundation: medische studies om de gezondheid en het welzijn van katten te verbeteren)
www.vin.com/apputil/project/