1. INLEIDING
Deze blog beantwoordt de volgende vragen met de nieuwste inzichten van dit moment:
- Hoe en wanneer ontstaat FIP
- Hoe stel je de diagnose FIP
- Welke mogelijkheden zijn er om FIP te behandelen
Auteur: Anoeska van Meeteren, voor Superjanneke
Datum van publicatie: 21 juli 2022
2. WAT IS FIP
FIP is een ernstige kattenziekte die zonder behandeling tot de dood leidt. Het ontstaat wanneer een relatief onschuldig darmvirus zich muteert (= verandert). Dat darmvirus heet kattencorona.
Kattencorona is niet besmettelijk voor mensen of voor andere zoogdieren. En meestal geeft het slechts lichte klachten aan de darmen (wat diarree) en/of luchtwegen (neus- en/of traanvocht). Bijna elke kat komt in zijn leven wel eens in contact met kattencorona. Bij enkele katten muteert dit relatief onschuldige virus in een kwaadaardige variant. Die variant heet FIP.
Als een virus muteert, dan veranderen de eigenschappen van dat virus. Bij FIP worden gezonde witte bloedcellen aangetast. De hevige afweerreactie van het kattenlichaam veroorzaakt ontstekingen aan de bloedvaten. De plek van de ontsteking bepaalt welke klachten er ontstaan.
3. TWEE VORMEN FIP; NATTE FIP EN DROGE FIP
3.1 Natte FIP is de acute vorm. Hierbij lekken bloedvaten en ontstaat er vocht in de borstkas en/of buikholte. De kat is vaak erg ziek, heeft hoge koorts en kan erg benauwd zijn.
3.2 Droge FIP is de chronische vorm. De symptomen zijn afhankelijk van welke organen aangetast zijn. Voorbeelden hiervan zijn; geelzucht, vergrote lymfeklieren en gezwellen bij de darmen.
3.2.1 Oculaire FIP is een droge vorm waarbij de ogen zijn aangetast. De ogen kunnen een waas krijgen, verkleuren en/of de pupillen kunnen verschillen in grootte.
3.2.2 Neurologische FIP is een droge vorm waarbij de hersenen zijn aangetast. Deze vorm is het minst duidelijk in bloedonderzoeken. Klachten hierbij kunnen zijn: epilepsie, verlammingen en problemen met bewegen (ataxie).
4. HOE EN WANNEER ONTSTAAT FIP
FIP ontstaat wanneer kattencorona muteert. FIP is niet besmettelijk, kattencorona wel.
Katten kunnen kattencorona zowel direct als indirect op elkaar overbrengen. Direct via lichaamsvochten zoals speeksel, urine en van moeder op kitten. Indirect via kleding, schoenen en de kattenbak.
Wanneer kattencorona muteert tot FIP is nog niet bekend. Wel komt FIP in bepaalde situaties vaker voor:
4.1 Groepen: Veel katten met FIP leven in groepen. FIP wordt relatief vaak vastgesteld bij zwerfkatten, in asielen en catteries.
4.2 Erfelijkheid: In Amerika is een gen ontdekt dat te maken heeft met FIP. Dat kan verklaren waarom FIP wat vaker voorkomt bij bepaalde rassen, zoals de Ragdoll, de Abesseijn, de Heilige Birmaan en de Rex.
4.3 Stress: Stress lijkt een rol te spelen bij het ontstaan van FIP.
4.4 Leeftijd: De meeste katten met FIP zijn jonger dan 2 jaar. Bij een snelle diagnose en een adequate behandeling is de overlevingskans hoog.
Oudere katten raken doorgaans besmet door contact met een nieuwe kat of via mensen. Bij FIP spelen bij oudere katten andere aandoeningen en een verzwakt immuunsysteem een rol. Dat kan de kat kwetsbaarder maken voor FIP, en het kan de behandeling tegen FIP in de weg staan. Om deze redenen is het genezingspercentage bij oudere katten lager dan bij jongere katten.
5. HOE STEL JE DE DIAGNOSE FIP
Er bestaat geen test die aantoont of een kat FIP heeft. Wel zijn er diverse onderzoeken die uitingsvormen van FIP kunnen opsporen.
5.1 Klinisch onderzoek: zijn er uiterlijke kenmerken die kunnen wijzen op FIP? Zoals aangetaste ogen (oculaire FIP) of neurologische verschijnselen (neurologische FIP).
5.2 Bloedonderzoek: bij FIP zie je vaker bloedarmoede, een verstoord eiwit-gehalte en gestegen leverwaardes.
5.3 Röntgenonderzoek van borst- en/of buikholte: bij FIP is hier vaak vocht zichtbaar.
5.4 Biopt van borst- en/of buikholte: bij FIP is dit vocht vaak heldergeel.
NB. De symptomen van FIP zijn divers en kunnen overeenkomen met de symptomen van FeLV (kattenleukemie) en FIV (kattenaids). Daarom is het belangrijk om bij het verdenken van FIP de kat ook op FeLV en FIV te testen.
6. WELKE MOGELIJKHEDEN ZIJN ER OM FIP TE BEHANDELEN?
6.1 Ontwikkeling van het medicijn
Officieel bestaan er nog geen vaccin of medicijn tegen FIP. In Amerika, aan de universiteit van Californië, doen professor Niels Pedersen en zijn team daar al jaren onderzoek naar. In 2016 bereikten ze een doorbraak. Ze gaven een antiviraal middel voor mensen aan 31 katten met FIP. 25 Katten overleefden. Dat was nog niet eerder gebeurd. Helaas is dit middel, GS-441524, nog niet erkend. Het lijkt erg op een ander medicijn dat in ontwikkeling is tegen Ebola. De farmaceut die op beide middelen patent heeft is bang, dat het gebruik op dieren het onderzoek voor mensen zal verstoren. Voordat GS-441524 eventueel gebruikt kan worden in de diergeneeskunde, moet het eerst vrijgegeven worden door de farmaceut en is er mogelijk nog meer onderzoek nodig.
6.2 Behandelen met GS-441524
Ook al mag de dierenarts GS-441524 niet voorschrijven, eigenaren kunnen daar wél voor kiezen. Sinds 2019 brengt een aantal bedrijven in China het op de markt, zonder licentie, onder de namen Mutian, Sak, Pine, Brava en Aurora. Wereldwijd verenigen mensen zich om elkaar te adviseren. Dit gaat vooral via Facebook (zie bronnenlijst).
Een kat met FIP behandelen is intensief. De kat is vaak erg ziek, het medicijn is duur en de behandeling duurt lang. De kat moet minimaal 84 aaneengesloten dagen het medicijn krijgen, en daarna 84 dagen worden geobserveerd. Vertoont de kat daarna geen symptomen? Dan is de kat genezen. Iets wat tot een paar jaar terug onmogelijk leek.
6.3 GS-441524 toedienen
6.3.1 Subcutaan via een injectie
Injecties zijn een effectieve toediening. Het medicijn wordt niet gehinderd door de spijsvertering. En katten die met injecties worden behandeld laten vaak al binnen een paar dagen verbeteringen zien. Nadelig aan deze toediening is dat het stress kan geven, zowel bij de kat als de eigenaar. En dat het de kat pijn en huidirritaties kan geven. Met name als er iets van de vloeistof wordt gemorst. Deze heeft namelijk een andere pH waarde dan de huid van de kat.
Huidirritaties kunnen worden beperkt door de kat te scheren op de zogenaamde ‘priklocaties’. Je ziet dan goed waar te prikken en kunt gemorste vloeistof beter weg wassen. Hiervoor worden twee stroken op de flanken geschoren. Hiervoor kan je zowel terecht bij de dierenarts als de kattentrimmer.
6.3.2 Oraal via capsules en pillen
De orale toediening is in het algemeen makkelijker dan met injecties, en soms de enige optie. Bijvoorbeeld als de kat ook lever- en nierschade heeft. Helaas is deze toediening minder nauwkeurig, dat kat kan het uitbraken en het duurt langer voor het effect zichtbaar is. Ook is de orale medicatie duurder dan de injecties.
In het algemeen wordt aangeraden om de FIP-behandeling te starten met injecties. Na 30 dagen is het in de meeste situaties veilig om over te stappen op de orale behandeling.
7. GERAADPLEEGDE BRONNEN
2021 - Dr. Pedersen Nieuwjaarsupdate: Neurologische oculaire FIP
sockfip.org/2021-dr-pedersen-
Blog Superjanneke: De kattenziekte FIP (1)
https://superjanneke.blogspot.com/2021/08/de-kattenziekte-fip.html
Blog Superjanneke: De kattenziekte FIP (2) - update oktober 2021
https://superjanneke.blogspot.com/2021/10/de-kattenziekte-fip-2.html
Blog Superjanneke: De kattenziekte FIP (3) - update november 2021
https://superjanneke.blogspot.com/2021/11/de-kattenziekte-fip-3.html
Blog Superjanneke: De kattenziekte FIP (4) – update februari 2022
https://superjanneke.blogspot.com/2022/02/de-kattenziekte-fip-4-update-02-02-2022.html
Blog Superjanneke: De kattenziekte FIP (5) - update maart 2022
https://superjanneke.blogspot.com/2022/03/de-kattenziekte-fip-5-update-maart-2022.html
Cattery One in a Million: kleinschalige fokker van Bengalen
www.cattery-oneinamillion.nl/
Curefip: Aanbieder van het FIP medicijn GS-441524
https://nl.curefip.com/
DSK: De Diergeneeskundige Studenten Kring
https://dskonline.nl/
Facebookgroep: Samen tegen FIP - FIP is te genezen
Facebookpagina: fipcure
Facebookpagina: Groomers Europe - kenniscentrum voor professionele vachtverzorgers.
Fipwijzer: Relatief nieuwe website waarop steeds meer informatie over FIP wordt gedeeld
https://fipwijzer.nl/
Katten trimsalon Cat pretty
kattentrimsaloncatpretty.nl/
Onderzoek van professor Niels Pedersen
www.researchgate.net/
www.vetmed.ucdavis.edu/
Specialistische dierenkliniek Anicura, Utrecht
https://www.s-d-u.nl/welkom/
De Winn Feline Foundation: medische studies om de gezondheid en het welzijn van katten te verbeteren)
www.vin.com/apputil/project/