De kattenziekte FIP (9) - update maart 2024

1. INLEIDING

FIP is een ernstige kattenziekte waar nog geen officieel medicijn tegen bestaat. Wereldwijd wordt daarnaar gezocht en de ontwikkeling gaat snel. In deze blog vind je alles over FIP en de mogelijkheid om FIP te behandelen.

Auteur: Anoeska van Meeteren, voor Superjanneke
Datum van publicatie: 3 maart 2024

2. WAT IS FIP

FIP staat voor Feline Infectieuze Peritonitis. Het is een virusziekte die alleen bij katten voorkomt en de kat erg ziek maakt. Zonder behandeling leidt FIP tot de dood.
FIP ontstaat als een relatief onschuldig darmvirus muteert (= verandert). Dat darmvirus heet kattencorona. Kattencorona is niet besmettelijk voor mensen of andere dieren. Het geeft wat lichte klachten aan de darmen (diarree) en/of luchtwegen (neusvocht, traanvocht). Bijna elke kat komt hier in zijn leven wel eens mee in contact. Bij enkele katten muteert kattencorona in een kwaadaardige variant. Die variant heet FIP.

3. HOE EN WANNEER ONTSTAAT FIP

FIP ontstaat wanneer kattencorona muteert. FIP is niet besmettelijk, kattencorona is dat wel. Katten kunnen kattencorona op elkaar overbrengen. Direct via lichaamsvochten zoals urine en van moeder op kitten. Indirect via kleding en de kattenbak.
Wanneer kattencorona muteert tot FIP is onbekend. Wel komt FIP in bepaalde situaties vaker voor:

- Groepen: Veel katten met FIP leven in groepen. FIP wordt relatief vaak vastgesteld bij catteries en zwerfkatten.
- Erfelijkheid: In Amerika is een gen ontdekt dat te maken heeft met FIP. Dat kan verklaren waarom FIP vaker voorkomt bij bepaalde rassen.
- Stress: Stress lijkt een rol te spelen bij het ontstaan van FIP. Bijvoorbeeld na een verhuizing of castratie.

4. TWEE VORMEN FIP: NATTE FIP EN DROGE FIP

4.1 Natte FIP is de acute vorm. Hierbij lekken bloedvaten en ontstaat er vocht in de borstkas en/of buikholte. De kat is vaak erg ziek en kan erg benauwd zijn.

4.2 Droge FIP is de chronische vorm. De symptomen zijn afhankelijk van welke organen aangetast zijn. Voorbeelden hiervan zijn geelzucht en gezwellen bij de darmen.

4.2.1 Oculaire FIP is een droge vorm waarbij de ogen zijn aangetast. De ogen kunnen een waas krijgen en de pupillen kunnen verschillen in grootte.

4.2.2 Neurologische FIP is een droge vorm waarbij de hersenen zijn aangetast. Klachten hierbij kunnen zijn epilepsie en problemen met bewegen (ataxie).

5. HOE STEL JE DE DIAGNOSE FIP

Er is geen test die aantoont of een kat FIP heeft. Wel zijn er diverse onderzoeken die uitingsvormen van FIP kunnen opsporen:

- Klinisch onderzoek: zijn er uiterlijke kenmerken die kunnen wijzen op FIP? Zoals aangetaste ogen (oculaire FIP) of neurologische verschijnselen (neurologische FIP).
- Bloedonderzoek: bij FIP zie je vaker bloedarmoede, een verstoord eiwitgehalte en gestegen leverwaardes.
- Röntgenonderzoek van borst- en/of buikholte: bij FIP is hier vaak vocht zichtbaar.
- Biopt van borst- en/of buikholte: bij FIP is dit vocht vaak heldergeel.

NB. De symptomen van FIP zijn divers en kunnen overeenkomen met de symptomen van FeLV (kattenleukemie) en FIV (kattenaids). Daarom is het belangrijk om bij het verdenken van FIP de kat ook te testen op FeLV en FIV.

6. DE ZOEKTOCHT NAAR HET MEDICIJN

6.1 Dr. Pedersen

Dr. Pedersen, een professor in de diergeneeskunde uit de Verenigde Staten, heeft er zijn levenswerk van gemaakt om een medicijn tegen FIP te vinden. In 2016 bereikte hij met zijn team een doorbraak. Ze gaven een antiviraal middel voor mensen aan 31 FIP katten. 25 Katten overleefden. Dat was nog niet eerder gebeurd. Dit middel heet GS-441524, ook wel GS genoemd.

6.2 Illegale behandeling van FIP

Wereldwijd is het onderzoek naar GS in volle gang. Het is nog niet erkend en daarom mogen dierenartsen het nog niet voorschrijven. Maar eigenaren kunnen al wel voor GS kiezen. Het is in China verkrijgbaar op ‘de zwarte markt’. Wereldwijd verenigen mensen zich om elkaar hierbij te adviseren. Dit gaat vooral via Facebook. Deze manier van behandelen kent grote risico’s. Maar de resultaten met GS zijn hoopgevend. De meerderheid van de behandelde katten heeft FIP overleefd.

6.3 Legale behandeling van FIP

Sinds twee jaar kunnen katten met FIP legaal worden behandeld in het Verenigd Koninkrijk en in Australië. En op 19 juni 2023 is de legale behandeling met GS-441524 ook in Nederland gestart. Dit is mogelijk dankzij de samenwerking van de Universiteit Utrecht met de dierenartsen van AniCura Haaglanden in Rijswijk en Dordrecht, en het Evidensia Dierenziekenhuis in Arnhem.

Wordt een kat verdacht van FIP? Dan kan de dierenarts die kat doorsturen naar één van de deelnemende klinieken. Hier vindt als eerste een intake plaats. De kat wordt onderzocht en er wordt gekeken of de kat aan de behandeling mee kan doen. Is de kat te ziek? Of kan hij bijvoorbeeld niet slikken? Dan zal hij eerst worden opgenomen en extra ondersteuning krijgen.
Wanneer het mogelijk is zal de kat starten met orale medicatie (capsules). Deze fase duurt minimaal 12 weken. Tijdens de behandeling zijn er controle-momenten na 2, 4, 8 en 12 weken. Bij die controle wordt besproken hoe het met de kat gaat en wordt de kat uitgebreid onderzocht. Deze controles kunnen ook bij de eigen dierenarts plaatsvinden. Alle gegevens worden teruggekoppeld naar de universiteit.

De kosten voor de behandeling verschillen per kat. Katten met neurologische FIP hebben een hogere dosering nodig dan katten met natte FIP. Zwaardere katten hebben een hogere dosering nodig dan lichtere katten. Soms is de kat zo ziek, dat er tussendoor een opname nodig is. De behandeling, inclusief alle controles, zal enkele duizenden euro’s kosten. Dat wordt op dit moment nog niet vergoed door een verzekering.

Op basis van de eerste ervaringen is deze behandeling verder geperfectioneerd. In het eerste half jaar zijn maar liefst 150 katten succesvol behandeld. Een enorme mijlpaal vergeleken met kort geleden, toen FIP nog een doodvonnis was.

De behandeling wordt gecoördineerd door drs. Marieke Knies. Zij werkt als specialist-in-opleiding (interne geneeskunde van gezelschapsdieren). Je kunt contact met haar opnemen via FIP@uu.nl.
Meer informatie over de kattenziekte FIP, de behandeling en verwijzen lees je via http://anicura.nl/fip.

6.3 De vooruitzichten

Het behandelen van een FIP kat is intensief. De kat is vaak erg ziek, de behandeling duurt lang en is duur. Maar resultaten van de behandeling laten een hoog succespercentage zien. Door mee te doen aan de legale behandeling krijgt niet alleen de kat die meedoet een kans, maar waarschijnlijk ook katten in de toekomst.

Op 22 augustus 2021 schreef ik mijn eerste blog over FIP. Die sloot ik af met: “Zonder behandeling sterven alle katten met FIP. Met behandeling overleeft driekwart van deze katten. De behandeling wordt steeds vaker toegepast. Meestal bij zwerfkatten. En met name in landen als Turkije en Bulgarije. Ik duim dat hun ervaring de kennis zal geven om steeds meer katten te redden”.
Ik ben heel dankbaar dat dit nu werkelijkheid is.

7. AANBEVOLEN ARTIKELEN

AniCura: Site van de AniCura dierenartsen – artikelen over FIP en de nieuwste behandelmethode
- https://www.anicura.nl/over-huisdieren/kat/kennisbank/fip-kat/
- https://www.anicura.nl/over-anicura/nieuws/nieuwe-behandeling-fip/
- https://www.anicura.nl/behandelingen/kat/fip-behandeling/
- https://www.anicura.nl/klinieken/utrecht/sdu/verwijzers/cases/verwijscase-sdu-coronavirussen-bij-katten/